Interdyscyplinarność jako wyzwanie metodologiczne i komunikacyjne
Przedmiotem dyskusji są problemy, z którymi spotykają się humaniści i naukowcy przyjmujący postawę interdyscyplinarną. Uczestnicy panelu skoncentrują się na następujących pytaniach.
(1) Co należy rozumieć przez interdyscyplinarność?
(2) Czy możliwa jest współpraca między dyscyplinami przyjmującymi odmienne wzorce naukowości i standardy metodologiczne?
(3) Jakie problemy metodologiczne oraz komunikacyjne powstają w kontekście badań interdyscyplinarnych?
(4) Czy istnieją przykłady udanych projektów interdyscyplinarnych?
(5) Jakie rozwiązania instytucjonalne i systemowe stanowią konieczny warunek prowadzenia interdyscyplinarnych projektów badawczych?
(6) Czy postulat interdyscyplinarności ustanawia wartościową normę badawczą?
(1) Co należy rozumieć przez interdyscyplinarność?
(2) Czy możliwa jest współpraca między dyscyplinami przyjmującymi odmienne wzorce naukowości i standardy metodologiczne?
(3) Jakie problemy metodologiczne oraz komunikacyjne powstają w kontekście badań interdyscyplinarnych?
(4) Czy istnieją przykłady udanych projektów interdyscyplinarnych?
(5) Jakie rozwiązania instytucjonalne i systemowe stanowią konieczny warunek prowadzenia interdyscyplinarnych projektów badawczych?
(6) Czy postulat interdyscyplinarności ustanawia wartościową normę badawczą?
Paneliści:
prof. dr hab. Włodzisław Duch (UMK)
Postaram się zdefiniować interdyscyplinarność i transdyscyplinarność, zgodnie z Network for Transdisciplinary Research (td-net). Podam przykłady badań transdyscyplinarnych, jakie prowadzimy z psychologami, kognitywistami, neurobiologami, lingwistami i medykami w ramach dwóch grantów NCN „Symfonia”. Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego (NIMH) w USA proponuje opis organizmu na wielu poziomach, od genetyki i biologii molekularnej do fenomenologii umysłu i zaburzeń psychicznych. Program H2020 skupiony jest na złożonych wyzwaniach, nowych usługach i technologiach, które wymagają transdyscyplinarnego podejścia. Zrozumienie natury ludzkiej i pomoc w rozwijaniu pełnego potencjału człowieka to jedno z wielkich wyzwań. Niestety, jesteśmy słabo przygotowani do udziału w takich badaniach.
Tezy i zagadnienia:
Różne grupy interesów naukowych i motywacja do prowadzenia badań.
Szablony artykułów to też szablony myślenia o badaniach.
Tak zwane „panele” jako przeszkoda w myśleniu o interdyscyplinarności.
Chybione pomysły na dyscypliny interdyscyplinarne.
Mit badań „podstawowych” – czy oderwanie od aplikacji ma być oderwaniem od rzeczywistości?
Klątwa dualizmu: badania podstawowe versus stosowane.
Kontakty z „przemysłem” i ekstrema TRL (Poziomów Gotowości Technologicznej).
Czy nauka to instytucje, czy nauka to ludzie i wiedza?
Różne grupy interesów naukowych i motywacja do prowadzenia badań.
Szablony artykułów to też szablony myślenia o badaniach.
Tak zwane „panele” jako przeszkoda w myśleniu o interdyscyplinarności.
Chybione pomysły na dyscypliny interdyscyplinarne.
Mit badań „podstawowych” – czy oderwanie od aplikacji ma być oderwaniem od rzeczywistości?
Klątwa dualizmu: badania podstawowe versus stosowane.
Kontakty z „przemysłem” i ekstrema TRL (Poziomów Gotowości Technologicznej).
Czy nauka to instytucje, czy nauka to ludzie i wiedza?
Tezy:
1. Nie istnieje uogólniona odpowiedź na pytanie o „interdyscyplinarność”:
- w różnych dyscyplinach brzmi ona inaczej
- uwarunkowana jest przez historyczny proces wyłaniania się współczesnego kształtu nauki
- zależy od pojmowania nauki i naukowości.
2. Nadzieje wiązane z programem interdyscyplinarności wynikają z przemian społecznych, m.in. powiązane są z upadkiem klasycznego ideału jedności nauki, rozwojem neoliberalnego kapitalizmu, rosnącą specjalizacją w przemyśle. Zarówno odczucie narastającej fragmentacji, jak i marzenie o całości, są pewnymi ideologicznymi ułudami – ale to raczej nie my je posiadamy, lecz one nas.
3. Zagadnienie interdyscyplinarności powinno być rozpatrywane w ścisłym powiązaniu z przemianami instytucji uniwersytetu, a nawet wprost – z nową ustawą o szkolnictwie wyższym. Ale także szerzej – w kontekście przekształceń systemu finansowania nauki i gospodarki.
1. Nie istnieje uogólniona odpowiedź na pytanie o „interdyscyplinarność”:
- w różnych dyscyplinach brzmi ona inaczej
- uwarunkowana jest przez historyczny proces wyłaniania się współczesnego kształtu nauki
- zależy od pojmowania nauki i naukowości.
2. Nadzieje wiązane z programem interdyscyplinarności wynikają z przemian społecznych, m.in. powiązane są z upadkiem klasycznego ideału jedności nauki, rozwojem neoliberalnego kapitalizmu, rosnącą specjalizacją w przemyśle. Zarówno odczucie narastającej fragmentacji, jak i marzenie o całości, są pewnymi ideologicznymi ułudami – ale to raczej nie my je posiadamy, lecz one nas.
3. Zagadnienie interdyscyplinarności powinno być rozpatrywane w ścisłym powiązaniu z przemianami instytucji uniwersytetu, a nawet wprost – z nową ustawą o szkolnictwie wyższym. Ale także szerzej – w kontekście przekształceń systemu finansowania nauki i gospodarki.